برآورد زی توده خشبی روی زمین در درختان شاخه زاد گونه بلوط ایرانی (Quercus brantii) (مطالعه موردی: منطقه مله شبانان خرم آباد)

چکیده سابقه و هدف: امروزه استفاده از شاخص‌های اکولوژیک برای شناخت وضعیت اکوسیستم‌ها و پایش و ارزیابی تغییرات ایجاد شده در طی زمان، در کشورهای پیشرفته به صورت امری متداول درآمده است. از جمله شاخص‌های اکولوژیک که ضعف اطلاعات آن به خوبی مشهود است، آگاهی از توان تولید زی‌توده اکوسیستم‌های جنگلی و گونه‌های آن است. مواد و روش‌ها: هدف از این تحقیق استفاده از روابط آلومتریک درختان بلوط زاگرس به منظور برآورد زی‌توده آن‎ها یا دستیابی به معادلات محلی برای برآورد زی‌توده روی زمین گونه بلوط ایرانی، در منطقه مله شبانان خرم‌آباد صورت گرفته است. به این منظور در منطقه مله‌شبانان خرم‌آباد 28 اصله جست‌گروه از گونه بلوط ایرانی به روش تصادفی (بدون جایگزینی) انتخاب شد. قطر برابر زانو، قطر برابر سینه، قطر تاج و ارتفاع کل درختان سرپا اندازه‌گیری و سپس درختان قطع شدند. اجزای مختلف درخت شامل تنه و سرشاخه تفکیک و توزین گردیدند و جهت تعیین نسبت وزن خشک به وزن تر، دیسک‌هایی از قسمت‌های مختلف درختان گرفته و به آزمایشگاه منتقل شدند. با استفاده از این نسبت، وزن خشک تاج، تنه و در نهایت زی‌توده چوبی روی زمین محاسبه شد. یافته‌ها: از 28 پایه مورد مطالعه، 26 پایه با پراکنش مناسب انتخاب گردید. با استفاده از مدل‌های رگرسیونی ترکیبی و همچنین توابع پایه خطی، درجه 2، نمایی و توانی، معادلات آلومتریک با ضریب تبیین بالا در سطح احتمال 95/0 به‌دست آمد. نتیجه برازش رگرسیون گام به گام برای برآورد زی‌توده درخت نشان داد که در صورت استفاده از مدل ترکیبی شامل مولفه‌های قطر در ارتفاع برابر زانو و قطر متوسط تاج درخت به عنوان متغیرهای برآوردکننده، مدل مناسب‌تر، مدل ترکیبی 121.239- 3.946X+39.856 X1=y و مقدار ضریب تبیین 8/0، که X1 قطر متوسط تاج بر حسب متر و X2 قطر درخت در ارتفاع برابر زانو بر حسب سانتیمتر بود. نتیجه برازش مدل‌های پایه رگرسیونی خطی، توانی، نمایی و درجه2 برای برآورد وزن خشک کل درخت نشان داد که در صورت استفاده از قطر متوسط تاج درخت به عنوان متغیر برآوردکننده، مدل مناسب‌تر، مدل درجه2 بود. از بین متغیرهای مختلف، قطر متوسط تاج متغیر مناسب‌تری برای پیش‌بینی زی‌توده درخت بود که بهترین مدل رگرسیونی به‌دست آمده، مدل رگرسیونی درجه2 با ضریب تبیین 927/0 بود نتیجه گیری: نتایج نشان داد که در مقایسه بین مدل‌های رگرسیونی ترکیبی و توابع پایه خطی، توانی، نمایی و درجه 2، بهترین مدل برای برآورد زی‌توده درخت بلوط، مدل رگرسیونی درجه2 بر مبنای قطر متوسط تاج با ضریب تبیین 927/0 بود. همچنین با مقایسه متغیرهای برآوردکننده برای مدل‌سازی زی‌توده درخت می‌توان نتیجه گرفت که به‌طور کلی برای گونه بلوط ایرانی، استفاده از قطر متوسط تاج به عنوان متغیر برآوردکننده، می‌تواند برآورد بهتر و مناسب‌تری از زی‌توده درختان را نشان دهد.